هر سازمانی برای ادامه فعالیت و رسیدن به اهداف خود تلاش زیادی می‌کند، اما نحوه موفقیت یک سازمان مهم‌تر است. هیچ سازمانی برای رسیدن به اهداف خود، نباید با روش‌های نادرست و ترویج اخلاقیات ناپسند (فساد سازمانی) فعالیت کند. باید درک کرد که پول تنها عنصر مهم برای سازمان و کسب و کار نیست. غرور و افتخار نزد مشتری و اجتماع مهم‌تر از درآمد است.
اخلاق سازمانی چیست؟
به مجموعه قوانین و رفتارهای یک سازمان در ارتباط با زیر مجموعه خود، ذی‌نفعان یا مشتریان بر اساس معیار و ارزش‌های اخلاقی، برای رسیدن به اهداف خود که همانا ارائه خدمات یا فروش محصول است، اخلاق سازمانی گفته می شود.
چه عواملی در سازمان باعث فساد می شود؟
جدا از اینکه مدیریت یک سازمان به صورت مستقیم در کارآیی و روش فعالیت سازمان خود مسئول است، کارمندان و عوامل زیر مجموعه سازمان نیز در این مورد مسئولیت دارند. ما در دوره فروش حرفه‌ای اشاره کردیم که در تبلیغ و معرفی خدمات باید با مشتریان و ارباب رجوع صادق بود. موفقیتی که در صداقت سازمانی وجود دارد با پول و بداخلاقی به دست نخواهد آمد. فلسفه اخلاقی یک سازمان می تواند سازمان را به روش‌های مختلف از جمله شهرت، بهره وری و نتیجه محور بودن سازمان تحت تأثیر قرار دهد. اخلاق در یک سازمان می‌تواند مزایای بسیاری داشته باشد که مدیران بسیاری از سازمان‌های ایرانی هنوز پی به ارزش آن نبرده‌اند.
فرهنگ شرکتی اخلاق مثبت، روحیه کارکنان یک سازمان را بهبود می بخشد که می‌تواند بهره‌وری و وفاداری کارکنان را افزایش دهد. بهره وری بالاتر، کارایی سازمان‌ها را بهبود می‌بخشد و حفظ کارکنان، هزینه‌های جایگزینی آنها را کاهش می دهد. در مقاله منشور اخلاقی در رضایت مشتری به این مزایا به صورت کامل اشاره کردیم.
دیگر مزیت‌های اساسی فرهنگ اخلاقی را می‌توان در بهبود ارتباطات داخلی و افزایش گسترده فعالیت برندینگ شرکت از طریق ایجاد اعتبار اجتماعی دانست. چنین قوانینی برای سازمان‌هایی که رفتار اخلاقی بسیار بالایی را به عنوان بخشی از ارزش‌های خود دارند، بسیار ثروت آفرین است. سازمان‌هایی که فاقد شیوه نامه‌های اخلاقی به عنوان اهداف سازمانی ساختار کسب‌و کار و فرهنگ شرکتی خود هستند، معمولاً به دلیل عدم وجود اخلاق تجاری شکست می‌خورند. یکی از عواملی در جلوگیری از گسترش فساد در سازمان می شود توجه به ضریب شرافت dq در مدیران است. در مقاله ” ضریب شرافت چیست ” به این موضوع پرداخته ایم
ارزش‌های اخلاقی در سازمان
سازمان‌هایی که با تشویق رفتارهای اخلاقی در سازمان، از پرسنل خود تشکر می‌کنند معمولاً توسط کارکنان، جامعه و مشتریان با احترام نگریسته می‌شوند. این رویه‌های اخلاقی در سازمان‌ها منجر به یک نتیجه عالی و ماندگار شده و باعث فروش بیشتر و افزایش درآمد توسط پرسنل قدیمی و کارمندان ماهر جدید می‌شود. مهم‌تر از آن، یک سازمان وقتی اخلاقیات را رعایت کند، این توانایی را خواهد داشت که کارکنان با تجربه و آگاه (که عموماً به آنها سرمایه انسانی گفته می شود) را حفظ کند. این سرمایه انسانی منجر به جابه‌جایی کارکنان کمتر، زمان آموزش کمتر برای کارکنان جدید و خروجی بیشتر در مورد خدمات (یا تولید کالا) می‌شود.
ارزش یک سازمان با پیاده سازی و نهادینه کردن فرهنگ‌های سازمانی زیر بهبود پیدا می‌کند:
- مسئولیت پذیری
- نتیجه‌گرا بودن
- احترام گذاشتن
- قابل اعتماد بودن
- رعایت عدالت
- همدلی و کمک به دیگران
- استقامت در کار
چهار اخلاق مهم سازمانی
حداقل چهار عنصر وجود دارد که هدف آنها ایجاد فرهنگ و رفتار مناسب کارکنان در یک سازمان است. این عناصر عبارتند از:
- منشور اخلاقی و استانداردهای مکتوب (آئین نامه اخلاقی)
- آموزش اخلاق و رفتار سازمانی برای مدیران و کارکنان
- در دسترس بودن و راه‌اندازی بخش انتقادات و پیشنهادات سازمانی
- سیستم‌های گزارش محرمانه یا حفاظت اطلاعات سازمانی
سازمان‌ها به طور مداوم سعی می‌کنند فضای اخلاقی بهتری را در فضای کسب و کار و فرهنگ سازمانی خود ایجاد کنند. کسب و کارها باید یک فضای مناسب ایجاد کنند تا بتوانند «سازمان اخلاق مدار» را در برنامه های فعالیت خود بگنجانند.برای رسیدن به این خصوصیات، شرکت ها برای ایجاد یک تجارت اخلاقی باید روی آموزش و بهبود مهارت فردی و اخلاق کارکنان تمرکز کنند. کارمندان باید تفاوت بین آنچه در محل کار قابل قبول و غیر قابل قبول است را بدانند. این استانداردها در آیین نامه‌های اخلاقی سازمان نوشته شده و به شکل مکتوب در آیین نامه اخلاقی و انضباطی سازمان موجود است.
کارکنان یک سازمان چه رفتارهایی را نباید انجام دهند؟
- کارکنان نباید با تغییر یا دستکاری اطلاعاتی که در اختیار آنها قرار داده شده، از آنها استفاده شخصی کنند. این کار در دنیای کسب و کار کاملاً غیراخلاقی و غیرحرفه ای تلقی می شود. به یاد داشته باشید که اگر کسی صادق باشد، همه چیز همیشه به نفع او خواهد بود. لازم است مدیران نظارت و کنترل بیشتری به اطلاعات مهم داشته باشند.
- کارکنان نباید اطلاعات شرکت را به هیچ یک از طرف های خارجی با شرکت های رقیب منتقل کنند، هیچ یک از خط مشی ها و دستورالعمل های سازمان خود را نباید با دیگران به اشتراک بگذارند. بهتر است مسائل رسمی داخل سازمانی را با دوستان و اقوام مطرح نکنید. داده ها یا اطلاعات محرمانه نباید تحت هیچ شرایطی به خارج از سازمان درز کند.
- در معاملات پولی و انواع خدمات فروش باید انصاف وجود داشته باشد. هرگز مشتریان خود را برای کسب سود اندک فریب ندهید، چرا که به دست آوردن یک مشتری خیلی سخت‌تر از، از دست دادن آن است.
- سازمان‌ها نباید هیچ کارمندی را بر اساس جنسیت، ظاهر فیزیکی، سن یا سابقه خانوادگی قضاوت کنند. با کارمندان زن باید با احترام رفتار شود. از کارمندان زن نخواهید که تا دیروقت سر کار بمانند.
- سازمان نباید هیچ‌یک از کارکنان را به دید استعمار نگاه کند. کارمندان باید با توجه به زحمات و تلاش هایشان دستمزد و پاداش دریافت کنند. اگر افراد تا دیر وقت کار می کنند، مطمئن شوید که اضافه کاری پرداخت می‌شود. مدیریت باید اطمینان حاصل کند که کارکنان، حقوق معوقه، پاداش، مشوق ها و سایر بازپرداخت های خود را به موقع دریافت می کنند.
- کارکنان باید از سرقت اموال اداری یا استفاده شخصی پرهیز کنند.
- سازمان ها باید از ایمنی محیط کار اطمینان حاصل کنند. با ایمن سازی محیط کارگاه و کار، از پرسنل حفاظت کنید.
- هرگز به مشتریان خود دروغ نگویید. دادن وعده های دروغین به مصرف کنندگان یک کار غیر حرفه ای است. در تبلیغات باید تصویر واضحی از محصول ارائه شود. کاری را که سازمان شما نمی تواند ارائه دهد، انجام ندهید. مهم است که با مشتریان خود صادق باشید تا از آنها انتظار وفاداری داشته باشید.
- محصولات تولیدی شما نباید تهدیدی برای محیط زیست و انسان باشند. سعی کنید از ظروف و مواد قابل بازیافت نانو استفاده کنید.
- کارمندانی که در دوره آزمایشی هستند می توانند در هر زمان اخراج شوند، اما سازمان ها باید تا یک ماه قبل از اخراج کارکنان دائمی، به آنها اخطار دهند. به همین ترتیب کارمندان دائمی باید یک ماه قبل از استعفا سازمان را در جریان بگذارند. کارمندان نمی توانند به طور ناگهانی سر کار نیایند.
چرا مهم است که کارکنان احساس کنند با ارزش هستند؟
ایجاد وفاداری و اعتماد. وقتی یک کارمند احساس می کند که شما به آنها علاقه مند هستید، باعث ایجاد وفاداری می شود. این را دست کم نگیرید! کارمندانی که نسبت به شما و/یا شرکت احساس وفاداری می کنند، بزرگترین دارایی شما هستند. بر اساس مطالعات متعدد، بی اعتمادی در محل کار در حال افزایش است. قدردانی از کارکنان می تواند به تغییر این روند کمک کند.
فرهنگ سازمانی سالم ایجاد کنید. قدردانی از کارکنان را با اهمیت بشمارید. این با ایجاد یک فرهنگ مثبت در سازمان، کمک می کند وفاداری اعضای سازمان افزایش پیدا کند. بر اساس تحقیقات، برنامه های شناسایی کارکنان، گردش مالی کارکنان را تا ۳۱ درصد کاهش می دهد.
به گفته سازمان بهداشت جهانی، ایجاد احساس ارزشمندی و قدردانی در کارکنان می تواند به میزان قابل توجهی استرس در محل کار را کاهش دهد. افزایش بهره وری. کارمندانی که احساس ارزشمندی می کنند در ازای آن سودی بیشتر به سازمان شما می دهند. عدم قدردانی به روحیه آنها آسیب می رساند و بهره وری را کاهش می دهد. جدا از آن دچار کمبود هوش هیجانی بر سازمان شده و ممکن است در سازمان انرژی منفی ایجاد کنند.
جمع بندی
اخلاق سازمانی مجموعه‌ای از قوانین، رفتارها و ارزش‌های اخلاقی است که سازمان‌ها در تعامل با کارکنان، مشتریان و ذی‌نفعان خود رعایت می‌کنند. رعایت اصول اخلاقی نه تنها به افزایش اعتماد و وفاداری مشتریان کمک می‌کند، بلکه بهره‌وری و رضایت کارکنان را نیز بهبود می‌بخشد. عوامل فساد سازمانی شامل سوءاستفاده از اطلاعات، بی‌توجهی به عدالت و تبعیض، فریب مشتری و تمرکز صرف بر سود مالی است. سازمان‌ها با تدوین منشور اخلاقی، آموزش کارکنان، ایجاد سیستم‌های گزارش‌دهی محرمانه و تشویق رفتارهای مثبت می‌توانند فرهنگ اخلاقی خود را نهادینه کنند. رعایت اخلاق در محیط کار موجب حفظ سرمایه انسانی، کاهش جابه‌جایی کارکنان و افزایش بهره‌وری می‌شود. همچنین ارزش‌های اخلاقی مانند مسئولیت‌پذیری، احترام، همدلی و استقامت، پایه یک سازمان موفق و پایدار هستند و باعث ایجاد اعتبار اجتماعی و شهرت مثبت برای برند می‌شوند.
سوالات متداول
۱. اخلاق سازمانی چیست و چرا مهم است؟
اخلاق سازمانی به مجموعه قوانین، رفتارها و ارزش‌های اخلاقی یک سازمان در ارتباط با کارکنان، مشتریان و ذی‌نفعان گفته می‌شود. رعایت اخلاق سازمانی باعث افزایش اعتماد مشتریان، وفاداری کارکنان و بهره‌وری سازمان می‌شود.
۲. ارزش‌های اخلاقی در سازمان کدامند؟
مهم‌ترین ارزش‌های اخلاقی شامل مسئولیت‌پذیری، نتیجه‌گرایی، احترام، قابل اعتماد بودن، رعایت عدالت، همدلی، کمک به دیگران و استقامت در کار است.
۳. مزایای اخلاق سازمانی برای شرکت‌ها چیست؟
اخلاق سازمانی باعث بهبود شهرت، افزایش بهره‌وری، کاهش جابه‌جایی کارکنان، رضایت مشتری و ایجاد اعتبار اجتماعی برای برند می‌شود.
