چگونه آگاهی بهتری نسبت به خود داشته باشیم؟

چگونه آگاهی بهتری نسبت به خود داشته باشیم؟

خودآگاهی (Self-awareness) یکی از مباحث بسیار مهم در هوش هیجانی است که بیانگر میزان شناخت فرد نسبت به عواطف و احساسات خود می‌باشد. هرچقدر که آگاهی ما نسبت به خودمان بیشتر باشد، بهتر می‌توانیم در مواقع حساس و هیجانی، احساسات خود را کنترل نماییم، تصمیمات بهتری بگیریم، دیگران را بهتر درک کنیم و درنهایت زندگی بهتری را برای خود و اطرافیانمان رقم بزنیم. برای دستیابی به خودآگاهی لازم است که عزت نفس، خودآگاهی هیجانی، خودشکوفایی، استقلال عاطفی و خودابرازی را در خود تقویت نماییم. با ما در ادامه مطلب ” چگونه آگاهی بهتری نسبت به خود داشته باشیم؟ ” همراه باشید تا به بررسی هریک عوامل فوق بپردازیم.

عزت نفس

یکی از بحث‌های مهم در خودآگاهی، عزت نفس می‌باشد. از دیدگاه فروید اکثر بیماری‌های روانی بشر ریشه در عدم عزت  نفس دارد . اینکه دیگران ما را چگونه می‌بینند اعتماد به نفس است اما اینکه انسان خودش را چگونه می‌بیند مربوط به عزت نفس می‌باشد. عزت نفس توانایی احترام گذاشتن به خویش و درنهایت دوست داشتن خود می‌باشد. انسان‌هایی که عزت نفس بالایی دارند خودشان را فقط با خودشان مقایسه می‌کنند و نه با دیگران. انسان‌هایی که از عزت نفس پایینی برخوردارند همواره به دنبال تخریب دیگران هستند بنابراین کسانی را به عنوان دوست می‌پذیرند که از خودشان پایین تر باشند تا نسبت به آنها احساس برتری داشته باشند.

دانستن این نکته ضروری است که تا زمانی که ما از لحاظ درونی احساس بهتری نسبت به خود نداشته باشیم نمی‌توانیم با انجام کارهایی مانند لاغری، جراحی زیبایی و غیره به رضایت درونی و زندگی بهتر دست یابیم.

خودآگاهی هیجانی

بخش دوم خودآگاهی، خودآگاهی هیجانی می‌باشد. خودآگاهی هیجانی به توانایی برچسب زدن به احساسات خود و داشتن آگاهی  نسبت به عکس العمل‌های خویش در شرایط احساسی متفاوت گفته می‌شود.

در خودآگاهی هیجانی دو قسمت وجود دارد؛ قسمت اول به انرژی بالا و انرژی پایین یا همان اعتماد به نفس و قسمت دوم به احساسات مثبت و احساسات منفی اشاره می‌گردد. اگر این قسمت‌ها را به ماتریکس تشبیه کنیم، منطقه ای که در آن انرژی بالا و احساس منفی باشد را منطقه زنده ماندن می‌نامیم. در این منطقه افراد احساس عصبانیت، خشونت، ترس و نگرانی دارند. این افراد دنبال تخریب و آسیب زدن به دیگرانند و همواره احساس بدبختی و بیچارگی دارند.

منطقه دوم که در آن انرژی پایین و احساسات منفی می‌باشد را منطقه سوختگی می‌نامیم. افرادی در این منطقه قرار می‌گیرند که احساس قربانی بودن، ناامیدی و خستگی می‌کنند. این افراد بازیگران خوبی به حساب می‌آیند و بیشتر اوقات احساس و چهره واقعی خود را پنهان می‌کنند.

منطقه سوم مربوط به انرژی پایین و احساسات مثبت می‌باشد که منطقه ریکاوری یا بازیابی نامیده می‌شود و یکی از مهم ترین مناطق محسوب می‌گردد. افراد در این بخش انرژی مثبت دارند اما احساس خستگی می‌کنند که با ورزش هایی مانند یوگا و مدیتیشن باید انرژی از دست رفته خود را دوباره به دست آورند.

      3. خود ابرازی

خود ابرازی به معنای توانایی بیان احساسات و افکار به گونه ای که فرد به دیگران آسیب نرساند، می‌باشد. در مواقعی که ناراحت می‌شویم باید احساساسات خود را بیان کنیم. اگر نتوانیم به موقع و به درستی احساس خود را بیان کنیم و از حالت تعادل خارج شویم، به انسان منفعل یا خشن تبدیل می‌شویم. خودابرازی دقیقا رفتاری بین خشونت و منفعل بودن است. در تربیت ایرانی به ما یاد ندادند که اعتراض نکنیم و نارضایتی خود را نسبت به شرایط اعلام کنیم. قهرکردن نوعی بیماری است که در اثر عدم بیان احساسات به وجود می‌آید بنابراین باید یاد بگیریم به جای قهرکردن، نارضایتی و ناراحتی خود را اعلام کنیم و بتوانیم فاصله خود را با انسان‌ها مدیریت کنیم

4. استقلال عاطفی

استقلال عاطفی به توانایی تصمیم گیری فرد برای خود و پرهیز از نفوذ احساسات دیگران در تصمیم گیری‌ها گفته می‌شود. افرادی که استقلال عاطفی متعادلی ندارند انسان‌های خطرناکی هستند و اغلب اوقات در روابط عاطفی و سایر کارها دنبال تایید دیگرانند. خیانت بیشتر در این افراد دیده می‌شود زیرا مشکلات را فقط از طرف مقابلشان می‌بینند.

دو حالت برای این افراد به وجود می‌آید:

1.  انسان‌هایی می‌شوند که تحت تاثیر دیگران قرار می‌گیرند و به اصطلاح جوگیر می‌شوند.
2.  انسان‌هایی می‌شوند که فوق العاده لجباز و یک دنده اند.

استقلال عاطفی متعادل یعنی این که بتوانیم برای خودمان وقت بگذاریم و از تنهایی خود احساس رضایت داشته باشیم. کارهایی مانند تنها قدم زدن، به تنهایی سینما  و یا کافه رفتن کمک بسیار زیادی به حفظ و تقویت این تعادل می‌کند.

5. خودشکوفایی

خودشکوفایی به معنای توانایی پرورش خویش یه وسیله یادگیری، رشد و توسعه می‌باشد. در این بخش به این نکته پی می‌بریم که تا چه حد استانداردهای زندگی ما از کیفیت خوبی برخوردارند. افرادی که خودشکوفایی متعادلی ندارند آدم های جوگیری هستند و تحت تاثیر شرایط تصمیم‌های آنی و زودگذر می‌گیرند. با تغییری جزئی در زندگی خود می‌توانید نتایج شگفت آوری در زندگی داشته باشید اما به شرط این که کارها و تصمیمات شما تداوم و پیوستگی داشته باشد.

۳ علت اینکه خودآگاهی ندارید نام ببرید؟

• شانس وجود ندارد!

نگوید شانس آوردم! یا شانس ندارم. اگر شما این جمله و اعتقاد به شانس را داشته باشید دارای عدم شناخت خود هستید. شانس را رفتار و خود شما می سازید.

• کلمه نه گفتن را یاد بگیرید.

اگر فکر می کنید با گفتن کلمه نمی دانم شما آدمی ضعیفی هستید، نشانه این است خودآگاهی ندارید. داشتن صداقت، نجابت و دانش لازم برای اعتراف به کاستی های خود، به جای بی خردی، نشانه خردمندی است.

• نسبت به چیزی که علمی از آن ندارید نظر ندهید!

شما هر چقدر هم دارای اطلاعات و تخصص مربوط به جراحی چشم باشید هرگز نمی توانید نسبت به تخص جراحی قلب نظر بدهید. لذا اگر شخصی هستید که به همه چیز نظر می دهید و فکر می کنید علم کافی آن را دارید ( ندارید) نشانه عدم خودآگاهی است.

پرسش و پاسخ :

• چگونه می توانیم به خودآگاهی برسیم؟

1. خودت را آنطوری که هست ببین
2. اولویت بندی برنامه ها و اهداف
3. به آیینه نگاه کنید.
4. مدتیشن تمرین کنید.
5. روی تست های شخصیت شناسی و روانسنجی مانند تست رایگان eq و تست mbti بیشتر کار کنید.
6. از دوستان خود که قابل اعتماد هستند بخواهید شما را توصیف کنند.