مدیریت استراتژیک چیست؟ راهنمای کامل برای رشد سازمان

مدیریت استراتژیک، قلب تپنده هر سازمان موفق است و نقش مهمی در تعیین مسیر حرکت و دستیابی به اهداف بلندمدت دارد. این فرآیند شامل شناسایی نقاط قوت و ضعف سازمان، تحلیل فرصت‌ها و تهدیدهای محیطی و اتخاذ تصمیمات کلان برای رقابت مؤثر در بازار است. در این میان، ممکن است از خود بپرسید مدیریت استراتژیک چیست و چگونه می‌تواند به رشد سازمان کمک کند. در این مقاله به بررسی عناصر کلیدی مدیریت استراتژیک شامل تحلیل موقعیت، فرمول‌بندی استراتژی، اجرای برنامه‌ها و ارزیابی نتایج می‌پردازیم. همچنین نکاتی عملی برای افزایش بهره‌وری سازمان و بهبود عملکرد کارکنان ارائه می‌شود. این مطلب برای مدیران، کارکنان و علاقه‌مندان به دنیای کسب‌وکار طراحی شده و با ارائه راهکارهای کاربردی، مسیر پیاده‌سازی یک مدیریت استراتژیک موفق را روشن می‌کند.

مدیریت استراتژیک چیست؟

همان طور که از نام این عبارت بر می آید، مدیریت استراتژیک مجموعه ای از اقدامات و تصمیم سازی های مدیریتی را در بر می گیرد که می تواند عملکرد راهبردی و بلندمدت یک سازمان را تعیین نماید. در حقیقت مباحثی که روی هم مدیریت استراتژیک را می سازند عبارتند از بررسی محیطی محیط داخلی و خارجی، تدوین استراتژی، اجرای استراتژی های تدوین شده، و در نهایت ارزیابی و کنترل. در مدیریت استراتژیک به فرصت ها و همچنین تهدیدات خارجی در معرض سازمان و همچنین پرداخته شده و نقاط قوت و ضعف شرکت در برابر آن ها مورد ارزیابی و کنترل قرار می گیرد.

به طور کلی مدیریت استراتژیک ناظر به مقوله اهداف کلان یک سازمان است و با در نظر گرفتن آن جهت گیری اساسی آن سازمان تدوین می شود. مدیریت راهبردی فرآیندی کوتاه مدت نیست و همواره و به صورت دائمی باید در جریان باشد. در واقع نیاز به بررسی و ارزیابی و کنترل متغیرها، هیچ وقت برای یک سازمان از بین نمی رود. سنجش این مورد نیاز به بررسی عوامل محیطی و تدوین اهداف بلندمدت دارد که در دوره مدیریت استراتژیک ایا این سرفصل ها به صورت جامع و کاربردی آموزش داده می‌شود.

در مدیریت راهبردی، بحث دیگری که همواره در دستور کار است، بررسی رقبا به منظور شناخت نقاط قوت و ضعف آن ها و مقایسه با وضع موجود سازمان خودی است.

افراد دیگری در مبحث مدیریت استراتژیک فقط مدیران سازمان نمی باشند. در حقیقت در بحث مدیریت استراتژیک یک سازمان، هم مدیران آن و هم کارکنان آن درگیر و دخیل می باشند. چون هر یک از افراد این دسته ها می توانند استراتژی اجرایی را از منظر خود ببینند. همچنین کمک کارکنان به مدیریت در بهبود عملکرد که مربوط به افزایش مهارت مسئولیت پذیری می شود، بسیار مفید است. به عنوان مثال ممکن است در گام خاصی از استراتژی، مشکلی توسط کارمندان تشخیص داده شود که مدیریت اصلا متوجه آن نشده باشد.

عناصر مدیریت استراتژیک

مدیریت استراتژیک و روند و فرآیند آن از چهار عنصر اصلی تحلیل موقعیت، فرمول بندی استراتژی، اجرای استراتژی و ارزیابی استراتژی تشکیل یافته است. این عناصر برای ایجاد یک پلن جدید و یک نقشه روند مدیریت استراتژیک جدید، به ترتیب تشکیل می شوند. البته سازمان ها و کسب و کارهای موجود هم با تغییر و افزایش نیازهایشان، چهار عنصر مدیریت استراتژیک را باید مورد بازبینی و تغییر قرار دهند تا موقعیت خود را حفظ کرده و بهبود بخشند.

• تحلیل موقعیت:

اولین گام در روند مدیریت استراتژیک، تحلیل موقعیت می باشد که شامل ارزیابی درون بدنه سازمان، ارزیابی محیط سازمانی و ارزیابی محیط خارجی می باشد. ” کارکنان سازمان با هم، کارکنان سازمان با مدیریت، مدیران سازمان با یکدیگر و ارتباط متقابل مدیریت و سهامداران سازمان. “

ارزیابی عملکرد کارکنان سازمان در بین تمام موارد بالا به عنوان شاخصه مهم برای رسیدن به دیگر اهداف استراتژی سازمانی استفاده می شود. چرا که وقتی شما کارکنان و نیروهای کاری یک سازمان را مورد سنجش قرار می دهید به نواقصات، و وضعیت داخل سازمان از نظر مدیریت اجرایی و عملیاتی و مراحل رشد سازمانی و بهره وری سازمانی پی می برید.

یکی از روش های ارزان و تخصصی برای شناخت نیروهای سازمان، استفاده از تست mbti است.

• فرمول بندی استراتژی:

بحث فرمول بندی استراتژی، طراحی استراتژی های سازمان را در بر دارد. در این مرحله تعیین دقیق نقاط قوت سازمان، می تواند کمک شایانی به فرمول بندی استراتژی نماید. فرمول بندی استراتژی در سه سطح سازمانی عملیاتی، رقابتی و شرکت دسته بندی می شود. برای فرمول بندی استراتژی باید چند سوال را مطرح کنید سپس به آن پاسخ دهید :

می خواهم به کجا برسیم؟ همان چشم انداز سازمانی

می خواهیم به چه چیزی دست یابیم؟ بیانیه ماموریت

برای اهداف سازمانی چگونه دست خواهیم یافت؟ دستورالعملی برای توسعه سازمان

تعیین اولویت های سرمایه شامل رشد ارگانیک و ادغام و تملیک

• اجرای استراتژی:

در این گام به استراتژی های تدوین شده جامه عمل پوشانده می شود. این مرحله شامل ایجاد گام ها و روش ها برای اجرای استراتژی است. همچنین اولویت اجرای استراتژی ها هم در این بخش بر اساس اهمیت آن ها تعیین شده و در دستور اجرا قرار می گیرند.

• ارزیابی استراتژی:

این مرحله در حقیقت بررسی کیفیت اجرای استراتژی های تدوین شده است. در این گام باید قابلیت اجرای ضرب الاجل ها، گام ها و روندهای اجرایی و دستیابی به نتایج مورد نظر مورد بررسی قرار می گیرد. اگر بعد از بررسی نتیجه حاصل شود که روند به خوبی جواب نمی دهد، ضرب الاجل ها انجام شدنی نیستند و یا نتایج در راستای اهداف واقعی نمی باشد، باید استراتژی مورد بازبینی و اصلاح قرار گیرد.

جمع بندی

در نهایت، مدیریت استراتژیک ابزار قدرتمندی است که به سازمان‌ها کمک می‌کند مسیر بلندمدت خود را با دقت ترسیم کرده و تصمیمات مؤثر و هدفمند بگیرند. با تحلیل موقعیت داخلی و محیطی، فرمول‌بندی استراتژی مناسب، اجرای درست برنامه‌ها و ارزیابی مستمر نتایج، سازمان‌ها می‌توانند نقاط قوت خود را تقویت و ضعف‌ها را به حداقل برسانند. این فرآیند نه تنها مدیران، بلکه کارکنان را نیز در تحقق اهداف کلان سازمان مشارکت می‌دهد و باعث ایجاد هم‌افزایی و بهبود عملکرد می‌شود. در واقع مدیریت استراتژیک، مسیر دستیابی به موفقیت پایدار در سازمان و رقابت مؤثر در بازار را برای سازمان‌ها هموار می‌کند. با درک عمیق این مفهوم و پیاده‌سازی دقیق آن، هر سازمانی قادر خواهد بود به رشد مستمر، بهره‌وری بالاتر و مزیت رقابتی پایدار دست یابد.

سوالات متداول

۱. مدیریت استراتژیک چیست و چرا مهم است؟
مدیریت استراتژیک فرآیندی است که سازمان با آن آینده بلندمدت خود را طراحی و اجرا می‌کند. این کار با تحلیل محیط داخلی و خارجی، تدوین استراتژی، اجرای برنامه‌ها و ارزیابی مداوم انجام می‌شود و باعث می‌شود سازمان در بازار رقابتی پایدار بماند و رشد کند.

۲. مدیریت استراتژیک در کسب و کارهای کوچک هم کاربرد دارد؟
بله، کاملاً! کسب‌وکارهای کوچک و حتی استارتاپ‌ها با مدیریت استراتژیک درست می‌توانند منابع محدود خود را هدفمند استفاده کنند، از رقبا جلو بزنند و سریع‌تر رشد کنند.

۳. نقش کارکنان در مدیریت استراتژیک چیست؟
کارکنان فقط مجری نیستند؛ ایده‌ها، بازخورد و حتی تشخیص زودتر مشکلات توسط آن‌ها می‌تواند استراتژی را واقع‌بینانه‌تر و موفق‌تر کند. سازمان‌های موفق، کارکنان را در تمام مراحل مدیریت استراتژیک شریک می‌دانند.

۴. مدیریت استراتژیک چقدر طول می‌کشد تا نتیجه بدهد؟
معمولاً بین ۱۲ تا ۳۶ ماه. نتایج کوتاه‌مدت (۶-۱۲ ماه) در بهبود فرآیندها دیده می‌شود، اما تأثیرات بزرگ مثل رشد درآمد و سهم بازار معمولاً در ۲ تا ۳ سال خودش را نشان می‌دهد.