SWOT یک برنامه ریزی استراتژیک است. در واقع تجزیه و تحلیل (SWOT) یک روش است برای کمک کردن به شناسایی نقاط ضعف و قوت‌ها ،فرصتها و تهدیدهای مربوط به کسب و کار و یا افراد است و دو عامل درونی و بیرونی در آن دخیل می‌باشند. عوامل درونی شامل نقاط ضعف و قوت، عوامل بیرونی شامل تهدیدها و فرصتهای می‌باشد.
S مخفف Strengths یعنی نقاط قوت، W مخفف Weakness یعنی نقاط ضعف، O مخفف Opportunities به معنی فرصتها، T مخفف Threats به معنی تهدیدها می‌باشد.
کاربرد‌های ماتریس SWOT
- ابزارSWOT یک روش قدرتمند برای بررسی ضعف‌ها و قدرت‌ها، تهدیدها و فرصتهای کسب و کار می‌باشد که با دانستن این موارد بهتر می‌توان برنامه ریزی کرد و به طور موثرتری عمل کرد.
- پیدا کردن راه حل‌های جدید برای تهدیدها و مشکلات
- تنظیم و اصلاح برنامه در اواسط دوره، یک فرصت جدید میتواند راه‌های گسترده ای را برای ما باز کند، در حالی که یک تهدید جدید میتواند راهی را قبلا وجود داشت را بسته و ما را با مشکل روبه رو کند.
عوامل درونی
این عوامل شامل المان‌های داخلی سازمان می‌باشد که به صورت قوت‌ها و ضعف‌ها در SWOT بیان می‌شود این عوامل شامل المان‌های زیر می‌باشد:
- منابع مالی (بودجه، منابع درآمد، فرصتهای سرمایه گذاری)
- منابع فیزیکی (محل، امکانات، تجهیزات)
- منابع انسانی (کارمندان، داوطلبان، مخاطبان هدف)
- دسترسی به منابع طبیعی، علائم تجاری، اختراعات و حق نسخه برداری
- فرآیندهای فعلی (برنامه کارمند، سلسله مراتبی بخش‌ها، سیستم‌های نرم افزاری)
عوامل بیرونی
نیروهای خارجی یا اینفلوئنسر بر هر شرکت، سازمان و فرد تاثیر می‌گذارند. این عوامل به طور مستقیم یا غیرمستقیم به یک فرصت یا تهدید تبدیل می‌شوند، که هر یک از آنها را باید مورد توجه قرار دهیم و آنها را مستند سازیم.
این عوامل شامل المان های بیرون سازمان و محیطی است که بر روی کسب و کار تاثیر گذار است این عوامل به دو دسته ی خرد و کلان تقسیم می‌شوند این عوامل به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر روی کسب و کار تاثیر می‌گذارند. این عوامل شامل موارد زیر می‌باشد:
- روند بازار (محصولات جدید و تکنولوژی، تغییر در نیازهای مخاطبان)
- روند اقتصادی (روند مالی محلی، ملی و بین المللی)
- سرمایه گذاری (کمک مالی، مجلس قانون‌گذاری و سایر منابع)
- جمعیت شناسی
- ارتباط با تامین کنندگان و شرکا
- مقررات سیاسی، زیست محیطی و اقتصادی
محیط خرد
عواملی که به صورت مستقیم با کسب و کار مادر ارتباط است و بر آن تاثیر گذار می‌باشد. مانند: تامین کنندگان، واسطه‌ها، مشتریان، رقبا، دستگاه‌های اجرایی نظارت (مانند دارایی و ارشاد و غیره ).
محیط کلان
شامل عواملی که به صورت غیر مستقیم ، نه تنها بر روی کسب و کار ما بلکه بر روی کل جامعه تاثیرگذار می‌باشد مهم ترین این عوامل شامل عوامل سیاسی، اقتصادی، تکنولوژی، اجتماعی، فرهنگی و قانونی می‌باشد.
چک لیست‌های کاربردی SWOT برای تهیه نقاط ضعف و قوت
برای پیدا کردن نقاط ضعف و قوت سازمان یا شرکتمان کافی است به 25 سوال زیر پاسخ بدهیم برای گرفتن بازخورد مناسب و تعیین دقیق نقاط ضعف و قوت بهتر است از طوفان مغزی استفاده کنیم به این صورت که به صورت گروهی در مورد این سوالات تصمیم گرفته شود که در ابتدا افراد به صورت تکی جواب سوالات را مشخص کنند و سپس از بین جواب‌ها جمع بندی مناسبی انجام شود. در این بخش 25 مورد بیان شده است که می تواند متغیر باشد هر کدام از این موارد یا میتواند به عنوان نقطه قوت باشند یا نقطه ضعف.
سوالات متداول برای تعیین نقاط ضعف و قوت سازمان با استفاده از SWOT
- اعتبار و آبروی شرکت ( مسئولیت پذیری )
- سهم بازار
- رضایت مشتری
- میزان بازگشت مشتری
- کیفیت محصول
- کیفیت خدمات
- اثربخشی قیمت گذاری
- اثربخشی سیستم توزیع
- اثربخشی محرک‌ها
- اثربخشی تیم فروش ( تیم سازی )
- اثربخشی نوآوری
- پوشش جغرافیایی (آیا مناطق جغرافیایی دیگری را شامل می‌شود؟ یا مختص یک منطقه است؟)
- هزینه‌ها یا میزان در دسترس بودن سرمایه
- وجوه نقدی (سرمایه در گردش)
- پایداری مالی
- تجهیزات
- امکان اقتصاد مقیاس پذیر
- ظرفیت توسعه
- میزان توانمندی‌های نیروی کاری ( با انجام تست های مهارتی نظیر تست هوش IQ و تست هوش هیجانی می توانید توانمندی نیروی کار خود را مورد ارزیابی قرار دهید. )
- توانمندی تولید به موقع
- چقدر توانمندی تکنیکال برای تولید داریم؟(هر کسی نتواند کار ما را کپی کند)
- تعداد مدیران توانمند در مجموعه
- میزان تعهد پرسنل
- چقدر رویکرد کارآفرینانه داریم
- میزان انعطاف پذیری برای پاسخ گویی به نیازهای بازار
چگونه از SWOT برای تعیین استراتژی ها استفاده کنیم؟
بعد از پیدا کردن نقاط ضعف و قوت های سازمان مهم ترین مرحله استفاده از این اطلاعات به منظور تعیین استراتژیهای سازمان می‌باشد. در جدول زیر نحوه ی تعیین نقاط ضعف و قوت ، فرصتها و تهدیدها بیان شده است.
| نقاط ضعف | نقاط قوت | عوامل درونی |
| -ما در چی بدترین هستیم؟(25 مورد بالا) -آیا تاریخ انقضای منابع خاصی که در اختیار داریم گذشته است؟ -چه آموزش هایی نیروهای ما از فقدان آن رنج میبرند؟ -موقعیت مالی ما چطور است؟ -چه ارتباطاتی را باید داشته باشیم که نداریم؟ | -ما در چی بهترین هستیم؟(25 مورد بالا) -چه منابع خاصی را در اختیار داریم؟ -چه مهارتهای خاصی را خودمان یا نیروهای کاریمان داریم؟ -چه منابع مالی را در اختیار داریم؟ -چه ارتباطات مفیدی داریم؟ -قدرت چانه زنی ما با واسطه ها و تامین کننده ها چگونه است؟ | |
| فرصت ها | تهدید ها | عوامل بیرونی |
| -چه نقاط ضعفی در رقبای ما وجود دارد که می‌توانیم به آن حمله کنیم؟ -چه تکنولوژی جدیدی میتواند در اختیار ما قرار گیرد؟ -چه بازارهای جدیدی میتواند به روی ما باز شود؟ | -رقبای ما چه کاری می‌توانند بکنند که به ما صدمه بزند؟ -چه قوانین جدیدی میتواند وضع بشه که میزان درآمد یا سودآوری ما را کاهش دهد؟ -چه تغییرات اجتماعی میتواند ما را تهدید کند؟ -چرخه ی اقتصادی چگونه میتواند تاثیرگذار باشد؟ -تغییرات سیاسی که میتواند ما و کسب و کار ما را تهدید کند؟ -تغییرات فرهنگی به چه نحوی خواهد بود؟ |
با توجه به هوشمند شدن و رقابت شدید بازار کسب و کار در وضعیت کنونی و ناپایداری های اقتصادی و اجتماعی که سازمان ها و کسب و کارهای آنلاین و فیزیکی با آن مواجه هستند اهمیت SWOT ( آچارکشی ) بسیار نمود پیدا کرده است. بدون پیش بینی و چشم انداز از مسیر پیش روی اهداف سازمان و تطبیق نکردن عملکرد سازمانی با تغییرات جدید، مطمین باشید کسب و کار و سازمان رو به ورشکستگی و عقب ماندگی از بازار دچار می شود و جبران آن بسیار هزینه بر و سخت خواهد بود.
