شخصیت دهانی به حالت های روانی و جنسی دوره کودکی گفته می شود که در شکل گیری شخصیت اولیه فرد در طول زندگی بزرگسالی اهمیت دارد. شخصیت دهانی یا Oral character یکی از نظریات شخصیتی فروید، روانکاو اتریشی است. در این مقاله قصد داریم به صورت جامع با خصوصیات شخصیتی فرد دهانی آشنا شویم.
نظریه شخصیت دهانی برای اولین بار در اوایل دهه 1900 توسط فروید مطرح شد. زیگموند فروید عصب شناس اتریشی و بنیانگذار علم روانکاوی، در سالیان 1856- 1939 زندگی می کرد. او طی سالیان زیادی به عنوان استاد رشته نوروپاتولوژی، فعالیتهای منحصر به فردی از خود نشان داده است.
وی مراحل شکل گیری شخصیت انسانی را از زمان کودکی به 5 مرحله مختلف تقسیم بندی کرد. تمام این 5 مرحله به عنوان پایه و محرک تکامل شخصیت فردی در سن رشد محسوب می شود.
مراحل 5 گانه رشد شخصیتی کودک :
- شخصیت دهانی از بدو تولد تا 2 سالگی
اگر نیازهای کودک در این سن برآورده نشود، ممکن است در آینده با انجام رفتارهای ناشایست این مشکل را بروز دهد.
- شخصیت مقعدی از 18 ماهگی تا 3 سالگی
اگر آموزش کودک نسبت به رفع اجابت و مدفوع خود یا دستشویی رفتن نادرست یا سختگیرانه توسط والدین انجام شود باعث بروز مشکلات کنترل در بزرگسالی خواهد بود. برای اطلاعات بیشتر مقاله شخصیت مقعدی چیست؟ را مطالعه کنید.
- شخصیت تناسلی از 3 سالگی تا 5 سالگی
کودک در این مرحله ناخواسته جذب جنس مخالف می شود. کودک در این مرحله لذت خود را ایجاد رابطه جنسی بروز خواهد داد. این مشکل در کودک پسر به عنوان ادیپ و در دختران به عنوان الکترا نام برده می شود.
- شخصیت نهفتگی در سن 6 سالگی
در این سن کودک به رابطه جنسی با هم جنس خود بیشتر تمایل دارد. علت نهفتگی به دلیل بروز یکباره آن و تمایل کودک به مخفی کردن آن به وجود می آید.
- شخصیت جنسی از زمان بلوغ فردی
با شروع زمان بلوغ، فرد با دستگاه تناسلی جنس مخالف تحریک شده و ممکن است رفتارهای ناشایست از خود نشان دهد.
والدین در تمامی مراحل رشد کودک نقش به سزایی دارند. لذا لازم است با اطلاع و آشنایی از مراحل بلوغ کودک با اصلاح و بهبود روش های تربیتی سعی کنند تا مانع از گرفتار شدن کودک در هر یک از مراحل شخصیتی شوند. هر چند این امر سخت است، ولی بیشترین توجه و دقت والدین توجه مراحل 3 تا 5 رشد شخصیتی باشد که حداقل بازه زمانی کمتر و قابل کنترل‌تر است.
شخصیت دهانی به چه علت ایجاد می شود؟
اگر نیاز کودک در هر 5 مرحله رشد شخصیتی تامین نشود بسته به مرحله تکامل، تثبیت شخصیتی در فرد ایجاد می شود. اگر این نیاز در مرحله دهانی تامین نشود، شخصیت کودک دهانی خواهد بود. به مرور کودک برای ارضاء لذت و نیاز خود دنبال محرک های دهانی خواهد بود و بیشترین لذت را از این طریق خواهد برد.
مرحله دهانی از بدو تولد تا 18 ماهگی کودک ایجاد می شود. انجام رفتارهایی مانند مکیدن انگشت، به دهان بردن اسباب بازی ها ، لوازم و هر چیزی که باعث تحریک و تامین لذت کودک شود را شامل می شود. شخصیتی دهانی در آینده در سن بزرگسالی به یک چالش پر دردسر و منفی برای او تبدیل می شود که حتما باید نسبت به درمان آن اقدام کرد.
گرفتن خیلی زود یا خیلی دیر کودک از شیر، نادیده گرفتن تغذیه مناسب کودک، مراقبت بیش از حد و افراطی، از دلایل اصلی پیدا شدن شخصیت دهانی است. این شخصیت پایه و اساس ویژگی شخصیتی فرد و تمایلات وی در بزرگسالی خواهد بود.
نشانه های داشتن شخصیت دهانی در بزرگسالی
برای شناخت شخصیت دهانی خود می توانید از روش های مختلف پی به آن ببرید. یکی از این روش ها دقت به رفتار خود و شناخت از خود که به آن خودآگاهی گفته می شود. یکی دیگر از روش های شناخت شخصیت دهانی، آشنایی با مهارت خود در کنترل و مدیریت احساسات است. کنترل احساسات در شرایط خاص استرس زا و تنش‌زا بیشتر ضرورت پیدا می کند. پیشنهاد می کنیم در تست هوش هیجانی EQ شرکت کنید تا به شناخت کلی از خود برسید. همچنین با شرکت در تست iq میتوانید میزان هوش خود را بسنجید و به شناخت بیشتری از خویش برسید.
سوء مصرف الکل
از نظر فروید نوشیدن الکل و زیاده روی در آن نشانه شخصیت دهانی است. چرا که به دلیل نادیده گرفته شدن ارضای نیاز کودک باعث سوق پیدا کردن او به مصرف مواد الکلی شده است. همانطور که گفته شد دیر یا زود از شیر گرفتن، ممکن است یکی از دلایل اصلی گرفتار شدن فرد محسوب شود.
مصرف دخانیات
سیگار و مصرف مواد مخدر نیز یکی از عوامل دهانی بودن فرد محسوب می شود. وارد کردن سیگار در دهان یک لذت خاص به فرد می دهد که این دلیل مناسب برای دهانی بودن شخصیت فرد محسوب می شود. استفاده از سیگارهای الکترونیکی یا بی ضرر هم بخشی از نشانه های شخصیت دهانی محسوب می شود.
پرخوری کردن غذا
پرخوری و مصرف زیاد موارد خوراکی چه مغذی یا حتی سو تغذیه از دلایل دیگر دهانی بودن شخصیت فرد محسوب می شود.
خوردن مواد غیر خوراکی
خوردن یا جویدن مواد غیر غذایی، نظیر خوردن موادی که خوردن آن باعث مشکل در فرد می شود، از دلایل دیگر دهانی بودن شخصیت فرد محسوب می شود. خوردن خاک، خوردن یخ، نشاسته ذرت، خوردن گچ، جویدن لوله خودکار، خوردن کاغذ یا صابون و غیره از دیگر نشانه های دهانی بودن فرد محسوب می شود.
مکیدن انگشت یا جویدن ناخن
با توجه به اینکه مکیدن یا خوردن ناخن به عنوان یک عامل تحریک کننده برای فرد محسوب می شود یکی دیگر از دلایل دهانی بودن فرد است. عموما این یک معضل و بیماری روانی در فرد محسوب می شود که ناخودآگاه فرد انجام می‌دهد.
درمان و رفع شخصیت دهانی
شاید سوال کنید آیا این رفتار قابل درمان است یا خیر؟ در جواب باید گفت بله. این روش نیاز به روانکاوی دقیق و با برنامه دارد که شخص برای اصلاح آن باید از یک مشاور روانکاو استفاده کند تا عادت های بد را کنار گذاشته و به یک شخصیت متعادل برسد. به عنوان مثال روانکاو برای رفع ناخن جویدن می تواند پیشنهاد جویدن آدامس یا سایر روش های درمانی تخصصی را پیشنهاد دهد.
