عزت نفس چیست؟

عزت نفس چیست؟ چرا امروزه مورد توجه است، تعاریف زیادی از عزت نفس وجود دارد. همچنین گاهی این مقوله با اعتماد به نفس اشتباه گرفته می شود. اما دانش ما درباره این مفهوم روانشناختی بسیار مهم واقعاً چقدر است ؟

هر کسی بدون اینکه متخصص علم روان شناسی باشد و در زمینه های تخصصی این دانش، مطالعه داشته باشد در طول زندگی خود در محاورات روزمره در مورد عزت نفس چیزهایی شنیده است. قطعا دیده اید که اطرافیان شما می گویند فلان فرد دارای عزت نفس بالایی است. شما هم با شنیدن این موضوع در مورد آن فرد حس خوبی پیدا می کنید. اما آیا دقیقا می دانید عزت نفس چیست؟ قطعا معنای حسی این عبارت را هر کسی که در جامعه زندگی کرده باشد، می فهمد. اما تعریف دقیق آن را شاید بسیاری ندانند. از این رو در این مطلب قصد داریم به تفصیل توضیح دهیم که عزت نفس چیست؟ با ما در ادامه این مطلب همراه باشید.

عزت نفس چیست؟

به طور دقیق اگر بخواهیم به تعریف عزت نفس یا حرمت نفس بپردازیم، باید بگوییم عزت نفس، باور و اعتقادی می باشد که هر فرد در مورد میزان ارزش و اهمیت خود قائل می شود.

عزت نفس میزان ارزشی است که فرد برای وجود خود قائل می شود و رفتار و کردار خود را بر این اساس تنظیم می نماید.

در حقیقت هر فردی بر اساس میزان ارزشی که برای وجود و هستی خود قائل است و میزان رضایتی که از وجود خود دارد، به تبیین رفتار و کردار خود دست می زند و در حقیقت برای خود آنقدر احترام قائل می شود که روی رفتار دیگران با خود وی نیز تاثیر گذاشته و در تعیین میزان احترام دیگران به وی نیز تاثیر گذار است. انسان هایی که شایستگی درونی بالایی دارند، معمولا عزت نفس بالاتری هم دارند.

عزت نفس به صورت ذاتی در برخی افراد به حد بالایی وجود دارد. اما می توان این فضیلت شخصیتی که در مقولات مهم روان شناسی طبقه بندی می شود را در خود به صورت اکتسابی و آموزشی تقویت کرد و برای آن باید به درستی آموزش دیده و تمرین نمود. جهت اطلاعات بیشتر در مورد روش های تقویت عزت نفس مقاله ” روش های تقویت عزت نفس ” را مطالعه کنید.

در تعریفی عام عزت نفس چیزی است که ما در درون خود احساس می کنیم، اما تحت تاثیر عوامل و افراد زیادی است. این یک چیز دایمی است که در طول زمان ساخته می شود. واقعاً مهم است که عزت نفس سالمی داشته باشید زیرا بر همه چیز در مورد نحوه فکر و احساس شما تأثیر می گذارد. عزت نفس تاثیر زیادی بر سلامت روان و آینده شما دارد.

مفهوم

بر اساس مواردی که در روز بر هر فردی می گذرد ممکن است احساساتی که نسبت به خودش دارد کم یا شدید باشد. این موضوع را نمی توان در زمینه عزت نفس طبقه بندی کرد. بلکه عزت نفس بسیار کلی تر و اساسی تر است و با این موضوعات روزمره نوسان نمی کند. در حقیقت عزت نفس به درستی، توانایی افراد در ارزیابی و پذیرش وجود خود و ارزش ها و توانایی های خود است. در حقیقت فرد در این زمینه باید واقع بین باشد و نقاط ضعف و قوت خود را به درستی ببیند و در عین حال با وجود تمام این ها خود را شایسته و ارزشمند بداند.

از مهم ترین عواملی که انسان را از سایر موجودات مجزا و متمایز می کند، توانایی داشتن آگاهی از وجود خود است. آگاهی از خود بدان معناست که فرد توانایی تشخیص هویت خود و اختصاص دادن ارزش به آن را داشته باشد.

عزت نفس مقوله ای است که معمولا با اعتماد به نفس اشتباه گرفته می شود. اعتماد به نفس به معنای اطمینان به خود برای انجام دادن یک کار به خصوص است. این در حالی است که عزت نفس یک ویژگی انسانی است که بر روی همه کارها و رفتارهایمان اثر می ‌گذارد. در حقیقت اعتماد به نفس برای هر کار جداگانه تعریف می‌شود.

به عنوان مثال ممکن است فردی در ورزش والیبال اعتماد به نفس داشته باشد، ولی همان فرد در ارائه سخنرانی اعتماد به نفس نداشته باشد. اما فردی که عزت نفس دارد، احساس توانمندی برای یادگیری سخنرانی را در خودش حس می کند و می داند با تمرین می تواند تبدیل به سخنران خوبی شود.

نقش پدر و مادر 

هر فردی در درون خود استعدادهایی دارد که برخی از آن ها شکوفا شده و برخی نیز هرگز شکوفا نمی شود. توان بالقوه انسان وقتی بالفعل می شود می توان گفت وی بیشتر به ارزش های درونی خود پی می برد و عزت نفسش بالا می رود. از طرف دیگر اگر فردی مرتب استعدادهایش سرکوب شود مرتب نا امید شده، خود را بی ارزش می بیند و عزت نفس وی دچار کاهش شدید می شود. از این رو نقش پدر و مادر در دوران کودکی در شکل دهی میزان عزت نفس افراد بسیار مهم است.

پدرها و مادرها باید تفاوت ها، ترجیحات و ارزش های متفاوت فرزندان را به درستی درک کرده و آن ها را محترم شمرده و سرکوب نکنند. مورد تایید قرار گرفتن در کودکی توسط بزرگ تر ها می تواند بچه را به توانایی ها و ارزش های خود بیشتر واقف نماید و در واقع باعث بالا رفتن عزت نفس وی گردد.

این موضوع باعث می شود به خوبی استعدادها و توانایی های بالقوه وی شکوفا و بالفعل گردد. زندگی هدفمند یکی از کارهایی است که ما برای رسیدن به خود توانمندی انجام می‌ دهیم. زندگی هدفمند باعث می ‌شود به دستاوردهای مختلفی در زندگی برسیم و این دستاوردها به ما احساس خود توانمندی می ‌دهند. در مقاله اصول ایجاد عزت نفس در کودکان به صورت کامل توضیح دادیم.

خصوصیات افراد با عزت نفس پایین

افرادی که عزت نفس پایین دارند بسیار از شکست می هراسند و دلهره این را دارند که ماسک شادی که بر صورت دارند افتاده و چهره و شخصیت و حال واقعی آن ها برای دیگران برملا شود. از این رو این افراد بسیار تلاش می کنند که موفقیت های زیادی به دست آورند تا ظاهر خود را حفظ کنند که این موضوع باعث می شود، انرژی و نیروی جسمی و ذهنی زیادی را از دست بدهند و به سرعت ضعیف شوند.

دیگر خصوصیت محتمل افراد با عزت نفس پایین، عصیانگری است و می خواهند نشان دهند دیگران اصلا برایشان هیچ اهمیتی ندارد. این افراد مرتب می خواهند اثبات کنند قضاوت دیگران برایشان اهمیتی ندارد. اما اصلی ترین ویژگی افراد با عزت نفس پایین حس قربانی بودن است و خود را در برابر کلیه انسان ها درمانده می بینند. این افراد از ترس، برای خود سپری ایجاد کرده اند تا تغییری در زندگی خود ایجاد نکرده و مسئولیت پذیری چیزی را به عهده نگیرند.

نشانه های عزت نفس پایین چیست؟

• انقاد از خود و انگ های منفی زدن
• سرزنش کردن خود
• فقط به منفی ها فکر کرده و دستاوردهای موفق خود را نادیده بگیرید.
• با اشتباه دیگران خودت را هم سرزنش می کنید.
• دیگران را بالاتر از خودتان می بینید.
• خودت را لایق خوشگذرانی نمی دونی

این افراد استرس زیادی داشته و در نتیجه بسیار گوشه گیر می شوند و به همین جهت استعداد مبتلا شدن به افسردگی را دارند. این مشکل باعث می شود در روابط دوستانه و حتی عاشقانه خود هم دچار مشکلات بسیار اساسی بشوند.  اما شاید برترین تعریف برای عزت نفس پایین را بتوان پایین بودن سطح خود ارزشمندی دانست. در واقع هر اندازه فرد برای خود ارزش پایین تری قائل باشد، عزت نفس او نیز بیشتر تخریب می شود.

اگر عزت نفس پایینی دارید، ممکن است روی نقاط ضعف یا اشتباهاتی که مرتکب شده اید تمرکز کنید. تشخیص اینکه در چه چیزی خوب هستید یا شناخت عملکردهای مثبت شخصیتتان برای شما دشوارتر می شود. همچنین ممکن است خود را به خاطر مشکلاتی که در زندگی پیش می آید سرزنش کنید.

تشخیص اینکه آیا فردی دارای اعتماد به نفس سالم یا پایینی است، فقط از روی رفتار یا کاری که انجام می دهد، واقعاً دشوار است. ممکن است برخی افراد خوشحال و با اعتماد به نفس به نظر برسند، اما در درون فکر می کنند که به اندازه کافی خوب نیستند و نگران جزئیات کوچک زیادی در مورد اتفاقات و مسائل روز خود هستند.

تاثیر عزت نفس در موفقیت در کسب و کار

برای رسیدن به جایگاه مناسب و موفقیت در زندگی به ویژه موفقیت های کاری باید سرزندگی و جاه طلبی و روحیه با نشاط داشت. در حقیقت باید برای رسیدن به موفقیت، انگیزه کافی را در درون خود ایجاد و تقویت نمود. اینجاست که عزت نفس، ارزش خود را نشان می دهد. در واقع افرادی که عزت نفس بالاتری دارند، احساس نشاط و سرزندگی بیشتری دارند و همین موضوع باعث انگیزش بیشتر در مسیر موفقیت آن ها می شود. از این رو افرادی که به موفقیت های بزرگ در زمینه های کاری دست می یابند اکثرا دارای عزت نفس بالایی هستند.

در حقیقت هرچه عزت نفس شخصی بیشتر باشد در روابط اجتماعی موفق تر خواهد بود، زیرا خود و دیگران را می پذیرد و دیگران را درک می کند. افرادی که عزت نفس بالایی دارند، در کار و مراودات شغلی خود زود پیشرفت می کنند، زیرا در محیط کار هم روابط خوبی با همکاران خود دارند و هم وظایف خود را به نحو احسن انجام می دهند. همچنین فردی که عزت نفس بالایی دارد، چون مسئولیت همه کارهای خود را می پذیرد، خودباوری وی در انجام کارهای مختلف بالا می رود و در نتیجه اعتماد به نفس وی نیز بالا می رود.

یک ویژگی دیگر که در کسب و کار بسیار کاربردی است بالا بودن انتقاد پذیری است. افرادی که عزت نفس بالایی دارند در مواجهه با انتقاداتی که از سوی دیگران به ویژه در محیط کسب و کار به آن ها می شود، نه تنها ناراحت و دلخور نمی شوند بلکه با دیدی مثبت سعی می کنند این را یک فرصت عالی برای شناخت بهتر نقاط ضعف خود دانسته و سعی می کنند با برطرف کردن ایرادات خود به سوی پیشرفت و رسیدن به اهداف متعالی در راه موفقیت حرکت سریع تری داشته باشند.

عزت نفس یک مقوله روان شناختی بسیار مهم است که می تواند در موفقیت انسان در همه ابعاد زندگی به ویژه بعد کاری و شغلی تاثیر گذار باشد. از این رو بسیار بسیار لازم است با کسب مهارت این ویژگی در انسان تقویت شود تا افراد بتوانند به نهایت موفقیتی که پتانسیل آن را دارند دست یابند.

داشتن عزت نفس پایین به خودی خود یک مشکل سلامت روان نیست، اما ارتباط نزدیکی با هم دارند. اگر چیزهای زیادی برای مدت طولانی بر عزت نفس شما تأثیر بگذارد، ممکن است منجر به مشکلات سلامت روانی شود (مثلاً افسردگی یا اضطراب).

برخی از تجربیات عزت نفس پایین می تواند نشانه ای از یک مشکل سلامت روان باشد، به خصوص اگر برای مدت طولانی ادامه داشته باشد یا بر زندگی روزمره شما تأثیر بگذارد. مثلا: احساس ناامیدی یا بی ارزشی، خود را ناعادلانه سرزنش کنید، از خود متنفر بودن و نگرانی در مورد ناتوانی در انجام کارها از دلایل پایین بودن عزت نفس است.

پیشنهاد می کنیم برای درک بهتر از احساسات خود و همچنین آشنایی با میزان عزت نفس خود در تست هوش هیجانی بار آن به صورت رایگان شرکت کنید.

3 مؤلفه اصلی ایجاد عزت نفس در خود

1. هویت
2. احساس تعلق
3.  احساس شایستگی
4. اعتماد به نفس (احساس امنیت)

سه عنصر بالا، اساس و پایه عزت نفس است. اگر در کنار خانواده احساس امنیت کنیم، یا احساس کنیم نیازهامون برآورده می‌شود می توانیم بفهیم عزت نفس ما بهتر شده است. اگر بخواهیم یک مثال بزنیم، فرص کنید شما در حال یک مسابقه دومیدانی هستید. برای بار اول زمین می خورید و با تشویق دیگران، انرژی گرفته و دوباره بلند شده و به مسابقه ادامه می دهید.

اعتماد به نفس هویت:
این شناختی است که ما از خودمان داریم. با آزمایش، یادگیری و گرفتن بازخورد از اطرافیان، مسئولیت پذیری، ویژگی ها، توانایی ها، نیازها و احساسات خود را شناسایی می کنیم. هویت را می توان به چند بخش تقسیم کرد: از جمله فیزیکی (مهارتی که هر فرد از شناخت بدن خود دارد) و اجتماعی (نحوه ارتباط من با افراد دیگر، گروه هایی که با آنها ارتباط دارم، وضعیت اقتصادی من، مکان من به عنوان یک دانش آموز، کارگر، نوجوان، نحوه رفتار من با دوست دختر یا دوست پسرم، کدام جنس مرا جذب می کند و غیره).

احساس تعلق:

همه ما به چند گروه تعلق داریم: خانواده، دوستان، مدرسه، محل کار، تیم ورزشی و غیره. ما همچنین خودمان را با تعلق به این گروه ها، با روابطی که با افراد دیگر داریم و تجربیاتی که در این گروه ها داریم تعریف می کنیم:  احساس همبستگی، پیدا کردن دوستان جدید، برقراری ارتباط خوب، به اشتراک گذاشتن اطلاعات و غیره باعث می شود ما احساس تعلق بودن را داشته باشیم.

احساس تعلق به ما انگیزه بالایی می دهد. چرا که باعث طولانی شدن و عمیق شدن راوابط ما با دیگران می شود. در هرم مازلو، اهمیت تعلق همراه با عشق و علاقه در رده بالاتری از هرم به عنوان یک نیاز اجتماعی قرار گرفته است. عوامل متضاد حس تعلق شامل اضطراب، افسردگی، ناامیدی، تنهایی، اضطراب اجتماعی و افکار خودکشی است.

احساس شایستگی:

برای اینکه احساس شایستگی کنیم، باید تجربیات مختلفی داشته باشیم، اگر موفق شویم و یا شکست بخوریم و تجربه های جدیدی یاد بگیریم. احساس شایستگی با انگیزه مرتبط است: زمانی که فرد با چالش هایی روبرو می شود که قادر به رفع آنها هستند، انگیزه پیدا می کند. موفقیت منجر به احساس کارآمدی و غرور می شود و این غرور باعث ارتقاء عزت نفس می شود و فرد را به پذیرش چالش های جدید سوق می دهد.

عزت نفس در سنگ حک نشده است. بر اساس افرادی که ملاقات می کنیم و تجربیات زندگی ما تغییر می کند و تثبیت می شود. اگرچه در دوران نوجوانی می تواند یک چالش باشد، اما یک چیز مسلم است: هرچه با موقعیت های مختلف بیشتری روبرو شویم، بیشتر در مورد خود یاد می گیریم و بهتر می دانیم که چه کسی هستیم و می خواهیم با چه کسی همذات پنداری کنیم.

پرسش و پاسخ :

عزت نفس را با ذکر یک مثال توضیح دهید؟

منظور از عزت نفس ارزیابی ذهنی هر فرد نسبت به ارزش خود است. به عنوان مثال ” من معتقدم که نویسنده خوبی هستم و از این بابت خیلی خوشحالم”

چه چیزی باعث می شود عزت نفس ما پایین باشد؟

از عوامل ایجاد عزت نفس پایین وجود استرس و حوادث بد زندگی می توان نام برد. شخصیت هم در این میان در عزت نفس نقش دارد. اما موارد زیر به عنوان عوامل اصلی پایین بودن عزت نفس است :

• مورد آزار یا آزار قرار گرفتن
• تجربه تعصب، تبعیض یا انگ، از جمله نژادپرستی
• از دست دادن شغل یا مشکل در یافتن شغل
• مشکلات در محل کار یا در حین تحصیل
• استرس مداوم
• مشکلات سلامت جسمانی
• مشکلات روحی و روانی
• مشکلات رابطه، جدایی یا طلاق
• نگران ظاهر و تصویر بدن خود است
• مشکلات پول یا مسکن

آیا من عزت نفسی خوبی دارم؟

اگر در بیان احساسات خود قاطع هستید و به توانایی خود در تصمیم گیری واقف هستید و دنبال رابطه های امن و صادقانه هستید شما عزت نفسی خوبی دارید. برای آشنایی بیشتر با اینکه آیا دارای عزت نفس هستید می توانید تست شخصیت رنگ هارتمن را انجام دهید تا با نقاط قوت و ضعف شخصیت خود آشنا شوید.

5 حوزه عزت نفس را نام ببرید؟

• احساس امنیت شخصی
• احساس تعلق اجتماعی
• احساس هدفمند بودن
• احساس توانمند بودن
• احساس مسئولیت پذیری
• احساس نفوذ در دیگران